Geschikte filters voor weerfotografie

Landschapsfotograferen gebruiken altijd vele verschillende soorten filters, waarvan sommige zeer duur kunnen zijn. Gelukkig heb je bij weerfotografie niet veel filters nodig. Meestal voldoet een simpel polarisatiefilter. Alleen voor het fotograferen van de zon heb je een donker grijsfilter (densiteit 5) nodig.

Filters zoals warme filters of gradiëntfilters zijn niet echt geschikt voor weerfotografie. Omdat je in foto's van de lucht meestal zo weinig mogelijk detail in de voorgrond wilt zien, is een gradiëntfilter dus niet nodig.

Een ander filter dat nuttig kan zijn (maar niet noodzakelijk) is een UV-filter. Dit is alleen om het lensglas te beschermen tegen beschadigingen. Maar elk filter dat op een lens gemonteerd wordt geeft extra reflecties.

Polarisatiefilters

Er bestaan twee soorten polarisatiefilters voor fotografie: lineair en circulair. De twee soorten filters hebben hetzelfde effect in dat ze het contrast kunnen verhogen. Een circulair polarisatiefilter bestaat uit een lineair filter met een kwart-golflengte vertragingsfilter hierachter, dat het licht circulair gepolariseerd maakt. Dit is nuttig voor sommige typen spiegelreflexcamera's die een spiegel hebben om het licht te meten. Door de spiegel kan extra polarisatie optreden en als het licht lineair gepolariseerd is kan dat het licht verzwakken. Maar dit geldt alleen als de spiegel van de camera niet metallisch is. In twijfelgevallen kun je het beste een circulair polarisatiefilter kopen.

Het filter is verdraaibaar, en heeft vaak een markering die de richting van polarisatie aangeeft.

Polarisatiefilters zijn zeer nuttig bij weerfotografie, omdat ze vaak contrastverhogend werken. Verschijnselen die gepolariseerd zijn zijn onder andere de lucht, wolken, de regenboog, en vele haloverschijnselen. Meestal gebruik je echter het filter voor alleen de blauwe lucht, die gepolariseerd is. Door het filter te verdraaien wordt het blauw van de lucht deels blokkeerd en dus wordt de lucht op de foto donkerder: het contrast met een wolk o.i.d. wordt hoger.

De lucht is rond 90o vanaf de zon maximaal gepolariseerd. Als je een polarisatiefilter met een groothoeklens gebruikt kun je de variaties in helderheid van de lucht meestal goed zien.

Opmerkingen

• De richtingen van polarisatie van het licht zijn bij elke situatie weer anders, en het beste is om steeds te kijken hoeveel contrast je wilt hebben door het filter te verdraaien. Soms als er weinig polarisatie van het licht is, heeft het filter vrijwel geen effect.

• Als je op grote hoogten fotografeert kan de lucht in sommige gevallen bijna zwart gemaakt worden met een polarisatiefilter. Hier is het verstandig om het contrast niet te hoog te maken.

• Je kunt geen polarisatiefilters gebruiken in een vliegtuig om de wolken en dergelijke te fotograferen. De ramen van vliegtuigen zijn meestal namelijk birefringent (de graad van polarisatie is een functie van de golflengte van het licht) en je ziet dan kleurbanden.

• Sommige glas- en plasticsoorten werken ook polariserend wegens spanningen in het materiaal. Een voorbeeld hiervan is de geblokte structuur die je soms in achterruiten van auto's ziet of in het kromme raam van de bovencabine van een dubbeldekstrein. Zulke soorten glas of kunststof geven ook ongewenste effecten in combinatie met polarisatiefilters. Het effect is vaak zelfs zonder filter al te zien, wanneer het licht dat erdoorheen komt al gepolariseerd is.

Omdat de ramen van vliegtuigen birefringent zijn zijn polarisatiefilters nutteloos.

Grijsfilters

Grijsfilters zijn soms nuttig als je iets in de lucht zeer dicht bij de zon wilt fotograferen, zoals een krans of irisatie. Maar de meeste moderne camera's hebben korte sluitertijden zoals 1/4000 seconde, en dan zijn ook deze filters niet noodzakelijk.

Het enige type grijsfilter dat voor weerfotografie nuttig kan zijn is het ND5-filter, dat 0.001% (een factor 10^-5) van het binnenkomende licht doorlaat. Deze filters zijn te gebruiken voor fotografie van de zon zelf.