Je bent hier: Hoofdpagina Technieken Gebruik van statief


Gebruik een stevig statief met onafhankelijk van elkaar verstelbare poten om frustratie te voorkomen. De statieven van Manfrotto zoals hier getoond zijn gemakkelijk en professioneel in het gebruik.

Fotograferen met de camera in de hand

Een oude regel in fotografie zegt dat je een redelijk scherpe opname met de camera in de hand kunt maken als de belichtingstijd korter is of gelijk aan 1/f, met f de brandpuntsafstand van de lens in mm. Als je dus met een 50mm standaardlens fotografeert, moet de belichtingstijd niet langer dan 1/50 seconde zijn, anders zul je een bewogen foto krijgen. Als de opname langer moet duren, moet je een statief gebruiken.

De noodzaak van een statief

Deze 1/f regel werkt redelijk goed, hoewel het van jezelf afhangt 1) wat je onder "redelijk scherp" verstaat en 2) tot in hoeverre je vaste handen hebt. Sommigen scheppen op met te zeggen dat ze 1/15 seconde met een standaardlens van 50mm nog wel uit de hand kunnen. Zulk soort mensen laat zich direct in de kaart kijken met dat ze een bewogen foto dus nog scherp noemen. Als je op een grote uitvergroting een met de hand genomen opname zou bekijken zul je zien dat het wel of niet gebruiken van een statief zelfs bij zeer korte tijden - bijvoorbeeld 1/500 seconde - nog verschil maakt!

Je moet dus altijd een statief gebruiken, tenzij dit niet mogelijk is. Als je geen statief hebt, kun je overigens wel methoden toepassen om je foto zo scherp mogelijk te maken. Je moet je armen bij voorkeur tegen je bovenlichaam houden, een zware camera gebruiken, langzaam uitademen bij het nemen van de foto (niet de adem inhouden!) en de ontspanknop langzaam indrukken. Ook het nemen van verscheidene foto's is aan te raden omdat sommige foto's beter (scherper) zullen zijn dan andere.

Een statief is vaak onhandig om mee te zeulen en daarom fotograferen veel fotografen gewoon met de camera in de hand. Maar als je je in het open veld begeeft specifiek om te fotograferen, moet je zeker een statief meenemen! Je foto's zullen veel scherper worden.

Vermijd de videostatiefkoppen die bij vrijwel elk statief geleverd worden. Een balhoofd is veel veelzijdiger en zodra je dit gebruikt zul je je afvragen hoe je ooit zonder kon.

Sommige weersverschijnselen vereisen een camera op statief: bliksem, poollicht, lichtende nachtwolken, parelmoerwolken, schemeringskleuren, de groene flits, het zodiakaallicht, stersporen, macrofotografie en alle andere fotografie bij weinig licht zoals 's nachts. Na de camera en de lens is naar mijn idee het statief het belangrijkste bij serieuze weer- of natuurfotografie.

Kiezen van een statief

Er zijn verschillende soorten en maten statieven verkrijgbaar, maar maak een verstandige keus. Sommige statieven zien er goed uit, mooi glimmend en vol bewegende delen, terwijl ze van plastic zijn en weinig kosten. Zulk soort statieven zijn niet erg nuttig, hoewel beter dan niets. Zoals zoveel dingen, zijn statieven waard wat ze kosten. Als je serieus gaat fotograferen moet je een metalen of koolstofvezel statief kopen, bijvoorbeeld van een merk als Manfrotto.

Kies een statief dat uitschuifbaar is tot je eigen hoogte, en daarbij nog redelijk stabiel. De poten met name moeten in lengte verstelbaar zijn. Je moet ook bij voorkeur een statief kopen waar de poten onafhankelijk van elkaar kunnen bewegen, zodat je op oneven terrein toch gemakkelijk de camera horizontaal kunt richten. Sommige statieven hebben poten die met elkaar verbonden zijn, en die kunnen frustrerend in het gebruik zijn.

Ook moet je opletten op het soort statiefhoofd, waar de camera aan bevestigd wordt. Kies een statief met een balhoofd, geen videohoofd. Een videohoofd is verstelbaar in vertikale en horizontale hoeken, en soms ook kantelbaar, maar is zeer frustrerend in het gebruik. Met een balhoofd kun je zeer snel de camera in elke willekeurige oriëntatie positioneren en vastzetten. Dit spaart tijd bij bijvoorbeeld bliksemfotografie.

Verwacht voor een goed statief minimaal 150 Euro te betalen. Dit moet je zien als een vereist onderdeel van je fotografie, niet een overbodige luxe! Wanneer je een statief koopt, koop dan gelijk een draadontspanner of afstandsbediening zodat je de camera niet hoeft aan te raken bij het nemen van kritische foto's op statief.

Voor fotografie met zeer lange telelenzen zoals nodig voor de groene flits en luchtspiegelingen moet je bij voorkeur een houten statief gebruiken.

Snelkoppelingen

De meeste danwel alle moderne statieven hebben een camerasnelkoppeling. Zo'n snelkoppeling bestaat uit een plaat die je aan de onderkant op de camera schroeft, en die je snel aan het statiefhoofd kunt bevestigen en vergrendelen.

Snelkoppelingen kunnen echter irritant in het gebruik zijn, tenzij je een koppeling op elke camera en grote lens permanent bevestigd hebt. Je moet dus een aantal snelkoppelingen kopen en niet alleen maar één, anders heb je er geen voordeel bij.

Houten statieven

Voor fotografie waarbij je zeer lange telelenzen gebruikt (1000 mm of langer) zoals voor de groene flits of luchtspiegelingen moet je een zeer robuust statief gebruiken, bij voorkeur van hout. Hout dempt trillingen beter dan metaal. Bij zulke lange telelenzen is zelfs de trilling veroorzaakt door het opklappen van de spiegel in de spiegelreflexcamera al voldoende om de foto onscherp te maken! Zware houten statieven zijn soms in dumpzaken te koop, en worden vaak gebruikt voor landmetingen. Je zult meestal wel zelf een koppeling voor het balhoofd moeten fabriceren. Meestal is dit een 3/8 inch bij 16-spoed Engelse schroefdraad.

Volginrichting voor astrofotografie

Voor astrofotografie heb je niet alleen een statief nodig, maar ook een volginrichting zodat de camera de beweging van de sterren volgt. Dit gaat het eenvoudigst met een equatoriale montering. Deze monteringen zijn over het algemeen vrij prijzig, zeker omdat je een gemotoriseerde montering nodig hebt. Sommige monteringen zijn te koop voor ongeveer 200 Euro, bijvoorbeeld die van Orion. Ik heb een apart artikel geschreven over equatoriale monteringen voor astrofotografie.